از نظر بوردیو ذائقه چیست؟

بوردیو در کتاب تمایز، که از طرف انجمن بین المللی جامعه شناسی به عنوان یکی از ده اثر تأثیرگذار در حوزه ی جامعه شناسی در قرن بیستم انتخاب شده و اکوان (2002) از آن به عنوان «انقلاب کپرنیکی» در مطالعه طبقه و فرهنگ یاد می کند (Wacquant, 2002, 553) «با فلسفه زیبایی شناختی کانت و این ادعای وی که ذائقه های ما ذاتی و ناب و خالص هستند به مخالفت می پردازد و نشان می دهد که ذوق وسلیقه افراد شدیداً به موقعیت فرد در فضای اجتماعی که در آن قرار دارد بستگی دارد.» در این مهمترین نقدی که بوردیو به اندیشه کانت وارد می کند این است که «طبقات مختلف جامعه، ذائقه ها و سلایق فرهنگی متفاوتی دارند.» (Schinke 1 & Tacq, 2004. 54 ، نقل از موسوی، 1378 : 49)

برای بوردیو ذائقه در واقع «یکی از مهمترین شاخص های سرمایه نمادین / فرهنگی است که نه تنها شکل ساده ای از سلایق زیبایی شناختی برای سبک ها و کالاهای خاصی نیست بلکه به عنوان یک شاخص تمایزگذاری محسوب می شود که نقش عمده ای را در ساختار میدانها ایفا می کند.» (Nunes, 2004. 330) بوردیو در کتاب «تمایز» از روش های مختلفی استفاده کرده است، در بررسی های آماری، مصاحبه، مشاهده، تحلیل محتوای تبلیغات بازرگانی ... موسیقی ها، موزه ها، آداب غذا خوردن و شیوه خواندن، نمایشگاه، بازار مکاره ی کتاب، نوار یا دیسکت موسیقی، در جدول های تقاطعی با متغیرهای مستقل محیط های اجتماعی، به ویژه با سطوح سرمایه تحصیلی، پشتوانه آماری برای اثبات ایده ای فراهم می کنند که به موجب آن انتخاب های زیبایی شناختی نه فقط ذهنی نیستند،بلکه تابعی از وابستگی اجتماعی اند.»(هینیک،
1384: 77).

پیر بوردیو در این کتاب، به تجزیه و تحلیل ذائقه در بین طبقات برتر، متوسط و کارگر می پردازد و به طور کلی سه نوع ذائقه را تشخیص می دهد که به سطوح آموزشی و طبقاتی افراد بستگی دارد. «اولین نوع ذائقه، ذائقه ناب یا اصیل است. یعنی؛ ذائقه کسانی که محصولات فرهنگی آنها مشروعیت دارد که به اصطلاح «فرهنگ متعالی» گفته می شود. این نوع ذائقه در بین گروه های طبقات برتری که سرمایه فرهنگی زیادی دارند یافت می شود.» (Rahkonen, 1999. 45 ، نقل از موسوی ، 1378 : 50)

دومین ذائقه، ذائقه متوسط یا معمولی است که ذائقه طبقات متوسط یا خرده بورژوا را تشکیل می دهد. (1bid, 45)

سومین ذائقه، ذائقه عامیانه است که ذائقه طبقات کارگر را تشکیل می دهد. (Ibid, 45) برای بوردیو، ذائقه یکی از مهمترین میدان های مبارزه در باز تولید تولید فرهنگی و مشروعیت قدرت است و ذائقه علاوه بر ابزار قدرت، یک ابزار سلطه نیز برای طبقات برتر می باشد (Rahkonen, 1999, 44) طبقات برتر جامعه ازذائقه فرهنگی متمایز هم برای نشان دادن پایگاه اجتماعی شان و هم برای حفظ منافع و امتیازاتشان در حوزه های فرهنگی اجتماعی و سیاسی استفاده می کنند در نتیجه «ذائقه آنهایی را که دارای ذائقه های مشابه هستند به هم نزدیک و اینها را از کسانی که ذائقه های متفاوتی دارند متمایز می سازد.». (Wang et al. 2006. 317)