سرمایه از نگاه بوردیو

سرمایه
به اعتقاد بوردیو ساختار اجتماعی یک جامعه پیشرفته را نمی توان تنها با بیان سلسله مراتبی ساده درآمد و سرمایه اقتصادی تحلیل کرد. بلکه «ساختار اجتماعی چنین جوامعی یک فضای اجتماعی پیچیده ای است که در آن انواع سرمایه ها براساس موقعیت اجتماعی گروه های اجتماعی توزیع شده است.» (Ibid , 316) از نظر بوردیو (1985) هر نوع دارایی، منابع یا کالاهایی که در جامعه دارای ارزش باشند می تواند نوعی سرمایه محسوب شود. بوردیو به سه نوع سرمایه اشاره می کند که عبارتند از: سرمایه اقتصادی (پول ، دارایی) سرمایه فرهنگی (دانش، مهارت، مدارک تحصیلی) و سرمایه اجتماعی (روابط و عضویت در یک گروه)
سرمایه اقتصادی
بوردیو اینگونه سرمایه اقتصادی را تعریف می کند. «دارایی ها و کالاهای لوکسی که به یک فرد تعلق دارد.» (Bourdieu, 1998. 70)

در ادامه بخوانید

دوستان نظرات تون در مورد مطالب نوعی افضایش انگیزس برای ما

 سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی از نظر بوردیو در مجموعه منابع واقعی و بالقوه ای است که در اثر عضویت در شبکه اجتماعی یا سازمان ها به دست می آید.» (Bourdieu , 1984. 248)
برای بوردیو سرمایه اجتماعی در مجموعه ای از تماس ها، رابطه ها، آشنایی ها، دوستی ها، دین ها هستند که به عامل «وزن» اجتماعی کم و بیش سنگین، قدرت کنشی و واکنشی کم یا بیش برحسب کیفیت و کمیت شبکه های ارتباطی، پیوندهایی که وی را به افراد دیگر وصل می کند، می بخشد.» (شوپره و فونتن، 1385، 98، نقل از موسوی، 1387 . 52)
بوردیو این مفهوم را برای فهم و تبیین این مسئله که «چگونه روابط سلطه و قدرت بین کنشگران ایجاد و باز تولید می شود.» (Bebbington, 2007 . 157)
سرمایه فرهنگی
بوردیو همراه با پاسرون اولین بار در سال 1977 در کتاب «باز تولید در آموزش، جامعه و فرهنگ» مفهوم سرمایه فرهنگی را در نوشته های خود بکار بردند تا به کمک این مفهوم، باز تولید فرهنگی و اجتماعی نظام آموزشی فرانسه را نمایان سازند. بوردیو به همراه پاسرون که به دنبال تبیین شکست تحصیلی طبقات پایین جامعه بودند، در نهایت به این نتیجه رسیدند که موفقیت فرزندان طبقات برتر و شکست تحصیلی فرزندان طبقات پایین جامعه ناشی از استعداد این دو گروه نیست بلکه موفقیت فرزندان طبقات برتر در آموزش عالی به خاطر آن است که فرزندان آنها در محیطی قرار گرفته اند که همه نوع امکانات، اعم از کتاب، جزوه، سی دی های آموزشی، کلاسها و آزمونهای تقویتی به راحتی در دسترسی آنها قرار گرفته است که فرزندان طبقات پایین جامعه از آن محروم هستند که در نتیجه با تمامی امکاناتی که در اختیار دارند به رقابت با کسانی می پردازند که از داشتن حداقل چنین امکاناتی محروم هستند. به عبارتی دیگر فرزندان طبقات برتر در محیطی رشد می کنند که والدینشان از میزان زیادی سرمایه فرهنگی برخوردار هستند و این در حالی است که اعضای طبقات پایین جامعه از داشتن چنین سرمایه ای محروم هستند در نتیجه فرزندان آنها در آزمونهای تحصیلی شکست می خورند. به کمک این مفهوم بوردیو بر این نکته تأکید می کند که از طریق نظام آموزشی، طبقه حاکم، امتیازات خودش را به فرزندانشان منتقل می کنند.
بوردیو معتقد بود که سرمایه فرهنگی، همانند پول، دسترسی به موقعیت های برتر، و مشاغل پرمنزلت و کسب درآمد بیشتر را تسهیل می کند. از دیدگاه پیر بوردیو سرمایه فرهنگی دارای سه بعد اصلی است؛ که عبارتند از:
1- سرمایه فرهنگی تجسم یافته: این نوع سرمایه بیشتر از طریق جامعه پذیری از والدین به فرزندان منتقل می شود. بوردیو این نوع سرمایه را به عنوان «تمایلات پایدار ذهن و جسم» تعریف می کند، که همراه با تولد در وجود فرد شکل می گیرد و نمی توان آن را مانند یک هدیه به راحتی به دیگری انتقال داد، نظیر مهارتهای زبانی، این نوع سرمایه در اندیشه بوردیو «به سبک ها، روش ها و سلایق فرهنگی اشاره دارد.
2- سرمایه فرهنگی عینیت یافته این نوع سرمایه نه در ذهن و جسم بلکه در کالاهای فرهنگی«این نوع سرمایه نه در ذهن و جسم بلکه در کالاهای فرهنگی، یافت می شود که گروههای اجتماعی آنها را مصرف می کنند نظیر: کتاب، نقاشی، کاست، عکس، فرهنگ لغات، ابزارآلات ماشین و خصوصاً نویسندگی.
نکته قابل توجه در مورد این نوع سرمایه این است که تنها کسانی که سرمایه فرهنگی تجسم یافته را در اختیار دارند، می توانند سرمایه فرهنگی عینیت یافته را نیز به دست آورند. به عبارت دیگر «سرمایه فرهنگی نوع اول شرط لازم برای تصاحب سرمایه فرهنگی نوع دوم است. (Bourdieu. 1986. 247 ، نقل از موسوی 1378 . 56)
3- سرمایه فرهنگی نهادی شده: این نوع سرمایه فرهنگی بیشترین رابطه را با فرآیندی که در نظام آموزش وپرورش رخ می دهد، دارد نظیر داشتن مدرک تحصیلی از یک دانشگاه معتبر و گواهینامه معتبر، این نوع سرمایه می تواند موقعیت اجتماعی یا اقتصادی افراد و گروهها را بالا ببرد.